İran Petrolleri ve İngiliz Yayılmacılığı (1872-1933)

Merkezimizin ORDAF işbirliğiyle düzenlemiş olduğu İhtisas Seminerlerinin bu ayki konusu “İran Petrolleri ve İngiliz Yayılmacılığı” olmuştur. 1872-1933 yılları arasında Petrol merkezli Modern İran tarihi anlatılmıştır. Bölgeye gelen İngilizlerin Router öncülüğünde İran Devletinden elde ettikleri yüksek imtiyazlar ve girişilen faaliyetler anlatılmıştır. Bu faaliyetlerin sonucunda Orta Doğu’da ilk petrolün İran bölgesinde nasıl çıkarıldığı ve bu olay sonrasında İngilizlerin, gemilerinde 1908 yılı sonrasında kömür yakıtı yerine petrol kullanmaya başlamasına neden olmuştur. Lord Curzon; Paris’teki bir toplantıda bu olayı şöyle yorumlamıştır. ”Müttefikler, zafere petrol dalgaları üzerinden yürümüştür” demiştir. I. Dünya Savaşının kazanılmasında en önemli etkenlerden biri petrol olmuştur. Kömür kullanımına göre daha az maliyetliydi. İngilizlerin elde ettikleri imtiyazlar sonucunda yerli halkın ağır şartlar altında çalışmalarına karşı söylenen tepki ise “İranlı işçilerin durumu Hintli işçilerin durumundan daha iyiydi” demekle yetinilmiştir. 60 yıllık süreci kronolojik olarak bize anlatan kıymetli hocamız Alper Yıldırım’a teşekkür ederiz.